Spalarnia odpadów komunalnych w Oleśnicy. Czy naprawdę powstanie?

Spalarnie śmieci są wykorzystywane do utylizacji odpadów komunalnych oraz innych odpadów (np. przemysłowych, medycznych). Polskie plany zakładają budowę kilku nowych spalarni odpadów w różnych lokalizacjach. Wśród miast wytypowanych na Dolnym Śląsku znalazła się między innymi Oleśnica. Czy rzeczywiście powstanie tam spalarnia odpadów?

Spalarnie odpadów komunalnych w Polsce i na świecie

Odpady komunalne mogą być utylizowane w różny sposób – jedną z proponowanych metod jest właśnie ich spalanie. Metoda ta budzi jednak wiele kontrowersji, mimo wysokiej wydajności przekształcania odpadów i jednoczesnej możliwości pozyskiwania energii elektrycznej i/lub cieplnej. Spalarnie pozwalają także na waloryzację żużli i popiołów w celu uzyskiwania z nich materiałów do dalszej eksploatacji (np. materiałów mineralnych) [1].

W Polsce po roku 2000 zaczęły w różnych lokalizacjach powstawać zakłady termicznego przekształcania odpadów, co jest zgodne z Europejskimi i światowymi trendami. Przykładowo w Japonii funkcjonuje ponad 1200 spalarni odpadów, podczas gdy w samej Europie mamy ich około 500 (dane z roku 2019) [1]. Warto spojrzeć też na czeskie dane, które pokazują, jak wiele spalarni i współspalarni już powstało lub jest planowanych [2].

Pierwszą nowoczesną spalarnię odpadów komunalnych w Polsce uruchomiono w Warszawie. Decyzja o jej budowie zapadła na początku lat 90. XX w., a sam Zakład Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych w Warszawie (ZUSOK) został uruchomiony w 2000 r. [1]. Zgodnie z danymi z 2021 r. w Polsce zidentyfikowano łącznie 21 instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych, a 12 spalarni śmieci [3]. Powstają także współspalarnie (czyli wszystkie zakłady, w których przekształcane są wraz z paliwami odpady za pomocą ogólnie rozumianych procesów termicznych) czy cementowanie (które wykorzystują odpady do produkcji cementu).

Dolny Śląsk: dziewięć potencjalnych lokalizacji

Województwo dolnośląskie również planuje inwestycje dotyczące zarządzania odpadami. W wojewódzkim planie gospodarki odpadami dla Dolnego Śląska na lata 2023–2028 z perspektywą do 2032 r. znalazło się początkowo dziewięć potencjalnych lokalizacji, w których mogłyby znaleźć się spalarnie śmieci. Były nimi: Bogatynia, Bolesławiec, Brzeg Dolny, Legnica, Oleśnica, Pieszyce, Polkowice, Wisznia Mała oraz Wrocław. Jak argumentowali zwolennicy termicznej metody przerabiania odpadów, gdyby powstało wszystkie dziewięć spalarni, mogłyby one utylizować nawet 71,24% całkowitej masy odpadów komunalnych powstających na Dolnym Śląsku [4].

Tak liczne plany względem spalarni odpadów wzbudziły jednak protesty niektórych samorządowców, mieszkańców i osób dbających o stan środowiska. W efekcie część inwestycji została wstrzymana. Jak podaje strona internetowa Stowarzyszenia Stop Wrocławskiej Spalarni, przed powstaniem spalarni obroniły się w pierwszej kolejności Wrocław, Wisznia Mała, a także Legnica [4].

Wciąż jeszcze pozostało sześć potencjalnych lokalizacji. Zgodnie z przewidywaniami, gdyby powstały, miałyby następujące moce przerobowe [4]:

• Bogatynia (10 tys. ton);
• Bolesławiec (20 tys. ton);
• Brzeg Dolny (240 tys. ton);
• Oleśnica (17 tys. ton);
• Pieszyce (100 tys. ton);
• Polkowice (15 tys. ton), współspalarnia.

Czy powstanie spalarni śmieci można zatrzymać?

Jak widać po przykładzie trzech pierwszych miast – Wrocławia, Legnicy i Wiszni Małej – jest to możliwe.

Marszałek Województwa Paweł Gancarz podkreśla, że plany nie są jednoznaczne z koniecznością powstania każdej ze spalarni (czy też współspalarni). Potencjalne lokalizacje zostały wytypowane na podstawie zainteresowania odpowiednich podmiotów terytorialnych. Jednak jeśli gminy nie uchwalą w planie zagospodarowania przestrzennego, że spalarnia powstanie, lub nie zostanie wydana decyzja środowiskowa względem umiejscowienia takiego zakładu przetwórstwa odpadów, do inwestycji nie dojdzie [4].

Spalarnia śmieci w Oleśnicy – protesty mieszkańców

Pomysł wybudowania spalarni odpadów w Oleśnicy wywołał falę kontrowersji i protestów mieszkańców. Powstała nawet petycja w tej sprawie. Mieszkańcy podkreślali w niej, że planowana budowa spalarni śmieci na terenie położonym w pobliżu wsi Cieśle oraz Wyszogród tuż pod Oleśnicą miałaby negatywny wpływ na życie ludzi. Wśród przytoczonych argumentów możemy przeczytać [5]:

• obiekt znalazłby się zaledwie 800 m od zabudowań mieszkalnych (co mogłoby mieć wpływ na zdrowie mieszkańców);
• spalarnia mogłaby mieć wysokość nawet 46 m (co nie pozostałoby obojętne dla krajobrazu);
• odpady byłyby składowane do 3 lat na terenie spalarni (co wpłynie negatywnie na stan środowiska ze względu na skład pozostałości po przetworzeniu odpadów metodą termiczną).

Mieszkańcy Oleśnicy obawiają się o swoje zdrowie, a także stan środowiska w miejscu ich zamieszkania przede wszystkim ze względu na to, że nawet najnowocześniejsza infrastruktura nie pozostaje całkowicie neutralna dla otoczenia. W petycji podkreślono, że na każdą 1 tonę spalonych odpadów komunalnych produkowanych jest nawet 320 kg pozostałości, które zawierają szkodliwe związki. Potencjalnie istnieje także ryzyko, że część szkodliwych produktów spalania wydostanie się do atmosfery mimo zastosowanych systemów filtracyjnych.

Czy zatem w Oleśnicy faktycznie powstanie spalarnia śmieci?

Kwestionowana spalarnia śmieci w Oleśnicy nie musi zatem powstawać, jeśli władze gminy powiedzą jej stanowcze: „nie”. Czy tak będzie?

Na korzyść mieszkańców przemawia oświadczenie wiceburmistrz Edyty Małys-Niczypor, które ukazało się w mediach społecznościowych. Pojawiło się ono 14 czerwca 2025 r. na portalu Facebooku. Jak zapewnia wiceburmistrz [6]:

„W związku z informacją prasową dotyczącą umieszczenia w Oleśnicy jako jednej z możliwych 9 lokalizacji, w których może powstać spalarnia śmieci, dementujemy, iż nie jest to możliwe. Miasto nigdy nie zamierzało i nie zamierza umieszczać tego rodzaju instalacji na terenie Oleśnicy, nigdy nie prowadzono z nami na ten temat żadnych rozmów.

W ramach systemu zagospodarowania odpadów, do którego należy Oleśnica, Miasto i Gmina Kępno rozważa wybudowanie tego rodzaju instalacji dla udziałowców ZZO OLSZOWA (13 gmin), pod warunkiem uzyskania znaczącego dofinansowania, na swoim terenie – w Województwie Wielkopolskim.

Miasto Oleśnica stawia na zieloną transformację i tylko takie działania, uzgodnione z mieszkańcami, zamierza realizować.

Budowa spalarni odpadów do nich nie należy”.

Sprawa wciąż jest otwarta, ponieważ mimo zapewnień wiceburmistrz gminy Oleśnica, nie pojawiły się jeszcze oficjalne informacje na temat odrzucenia planów budowy spalarni śmieci w gminie. Pierwsze kroki, które mogłyby pomóc zablokować inwestycję, zostały już jednak podjęte i jak można wnioskować po wpisie na Facebooku, władze Oleśnicy mają podobną opinię jak mieszkańcy. Można więc mieć nadzieję, że Oleśnica – podobnie jak trzy wcześniejsze miasta – obroni się przed budową spalarni odpadów na swoim terenie.

Bibliografia

1. Wielgosiński G, Czerwińska J. Spalarnie odpadów komunalnych w Polsce. Nowa Energ. 2019;4(69):34-41.
2. Arnika. Chráníme naše životní prostředí. Spalovny v České republice [Internet]. [dostęp: 24.06.2025]. Dostępny w: https://arnika.org/odpady/nase-temata/spalovani-odpadu/spalovny-v-ceske-republice
3. Szczepański K, Waszczyłko-Miłkowska B, Dębowska D, Napiórkowski K. Termiczne przekształcanie odpadów komunalnych w Polsce w 2021 r. [Internet]. Warszawa: IOŚ-PIB; 2023 [dostęp: 24.06.2025]. Dostępny w: https://ios.edu.pl/wp-content/uploads/2023/12/raport-termika.pdf
4. Olesnicainfo.pl. Czy w Oleśnicy powstanie spalarnia odpadów? [AKTUALIZACJA] [Internet]. 2025 [dostęp: 24.06.2025]. Dostępny w: https://olesnicainfo.pl/wydarzenia/czy-w-olesnicy-powstanie-spalarnia-odpadow-aktualizacja/278049/.
5. Petycjeonline.com. NIE DLA SPALARNI ŚMIECI CIEŚLE-WYSZOGRÓD! [Internet]. [dostęp: 24.06.2025]. Dostępny w: https://www.petycjeonline.com/nie_dla_spalarni_mieci_ciele-wyszogrod.
6. Oleśnica – strona na Facebooku. Ważne Informacje. [Internet, Facebook] 14.06.2025. [dostęp: 24.06.2025] Dostępny w: https://www.facebook.com/share/p/1AvrqVuxeJ/